Gaan geluk en gezondheid hand in hand?

Professor Lieven Annemans staat niet enkel bekend als “de geluksprofessor”, maar is ook gezondheidseconoom. Hij zei onlangs dat geluk eindelijk een serieuze wetenschap is geworden. En dat is goed nieuws. Net zoals algemeen geluk een flinke impact heeft op werkgeluk en vice versa, gaan geluk en een goede gezondheid hand in hand.

Zoals dichter Leigh Hunt al in het begin van de 19^eeeuw schreef: “Het grondwerk van alle geluk is gezondheid”.

De wetenschap ziet het eerder omgekeerd. Diverse wetenschappelijke studies tonen immers aan dat ons geluksgevoel een positieve impact heeft op onze gezondheid en dat gelukkige mensen zelfs langer leven. Het is echter niet zo dat gezonde mensen persé gelukkig zijn, maar geluk en gezondheid kunnen zeker een opwaartse spiraal creëren, ook op de werkvloer.

In dit artikel zoomen we in op een aantal wetenschappelijk bewezen feiten over de impact van geluk op gezondheid. We halen de mosterd bij verschillende bronnen en inspireren ons voor een groot stuk op het boeiende artikel dat een aantal jaar geleden verscheen in het Greater Good Magazine van de Califonische universiteit Berkeley.

1. Geluk beschermt je hart

In 2005 toonden onderzoekers aan dat geluk een lagere hartslag en bloeddruk voorspelt. In het onderzoek beoordeelden deelnemers hun geluksgevoel meer dan 30 keer op één dag en drie jaar later opnieuw. Deze follow-up heeft de biologische associaties met geluk bevestigd: De aanvankelijk gelukkigste deelnemers hadden een lagere hartslag bij de nameting (ongeveer zes slagen langzamer per minuut), en de gelukkigste deelnemers tijdens de follow-up hadden een betere bloeddruk. Bovendien blijkt uit de resultaten dat meer geluk samengaat met een lager speekselcortisol, zowel op werkdagen als op niet-werkdagen. De gelukkigste deelnemers hadden 23 procent lagere niveaus van het stresshormoon cortisol dan de minst gelukkige. Als je weet dat cortisol eproduceerd wordt wanneer stress in het spel is, weet je dat dit bijzonder goed nieuws is.

“Geluk gaat samen met een lager speekselcortisol, zowel op werkdagen als op niet-werkdagen.”

In 2008 bracht een Amerikaans onderzoek een verband aan het licht tussen geluk en een andere maatstaf voor de gezondheid van het hart: de variabiliteit van de hartslag, die verwijst naar het tijdsinterval tussen hartslagen en in verband wordt gebracht met het risico op verschillende ziekten. Is geluk gekoppeld aan gezondere harten, zelfs bij mensen die mogelijk hartproblemen hebben? Het lijkt er wel op want de deelnemers die zichzelf als het gelukkigst beoordeelden op de dag dat hun hart werd getest, hadden een gezonder patroon van hartslagvariabiliteit op die dag.

Na verloop van tijd kunnen deze effecten leiden tot serieuze verschillen in de gezondheid van het hart. In een Canadees onderzoek uit 2010 nodigden onderzoekers bijna 2.000 deelnemers uit om in het lab te praten over hun woede en stress op het werk. Waarnemers beoordeelden hen op een schaal van één tot vijf voor de mate waarin ze ook positieve emoties uitten, zoals vreugde, geluk, enthousiasme en tevredenheid. Tien jaar later gingen de onderzoekers bij de deelnemers na hoe het met hen ging, waarbij bleek dat de gelukkigere deelnemers 22% minder risico hadden op het ontwikkelen van coronaire hartziekten.

“Geluk vermindert het risico op hartziekten met 22%.”

2. Geluk versterkt je immuunsysteem

Voedingsexpert Eric Edmeades zegt altijd hoe je geen immuunsysteem hebt, maar hoe je je immuunsysteem bent. Op exact dezelfde manier heb je geen geluk, maar ben je gelukkig. En gelukkig zijn blijkt te leiden tot een sterker immuunsysteem.

“De activiteit van het immuunsysteem bij een persoon stijgt en daalt naar gelang zijn geluk.”

Reeds in 1987 stelden onderzoekers vast dat de activiteit van het immuunsysteem bij een persoon stijgt en daalt naar gelang zijn geluksgevoel. Gedurende twee maanden namen 30 mannelijke studenten tandheelkunde pillen die een onschadelijk bloedproteïne van konijnen bevatten, dat bij mensen een immuunreactie veroorzaakt. Ze beoordeelden ook of ze die dag verschillende positieve stemmingen hadden ervaren. Op dagen dat ze gelukkiger waren, hadden de deelnemers een betere immuunrespons, zoals gemeten door de aanwezigheid van een antilichaam in hun speeksel dat zich verdedigt tegen vreemde stoffen.

De experten wilden onderzoeken waarom gelukkige mensen minder vatbaar zijn voor ziekte. Daarom gaven ze in 2006 81 afgestudeerde studenten een hepatitis B-vaccin. Na ontvangst van de eerste twee doses, beoordeelden de deelnemers zichzelf op negen positieve emoties. Degenen die veel positieve emoties rapporteerden, hadden bijna twee keer zoveel kans op een hoge antilichaamrespons op het vaccin – een teken van een robuust immuunsysteem. In plaats van alleen de symptomen te beïnvloeden, leek geluk letterlijk te werken op cellulair niveau.

“Geluk lijkt letterlijk te werken op cellulair niveau.”

3. Geluk bestrijdt stress

We zagen al hoe geluk de productie van het stresshormoon cortisol kan verminderen. Bovendien lijkt geluk de ongezonde effecten van stress te temperen, of ons in ieder geval sneller te helpen herstellen. Bij ongezonde effecten denken we bijvoorbeeld aan psychologische risico’s, maar ook aan biologische veranderingen in hormonen en bloeddruk.

“Geluk tempert de ongezonde effecten van stress.”

Een geluksgevoel lijkt dus ook een gezonde impact te hebben, zelfs wanneer stress onvermijdelijk is. In een onderzoek uit 2009 besloten onderzoekers om psychologiestudenten te stressen en te kijken hoe ze reageerden. De studenten werden naar een geluidsdichte kamer geleid, waar ze eerst vragen beantwoordden die aangaven of ze over het algemeen gevoelens zoals enthousiasme of trots voelden. Toen kwam hun ergste nachtmerrie: ze moesten een buitengewoon moeilijke statistische vraag beantwoorden terwijl ze op video werden opgenomen, en ze kregen te horen dat hun professor hun antwoord zou beoordelen. Tijdens het hele proces werd hun hart gemeten met een elektrocardiogram machine en een bloeddrukmeter. De gelukkigste studenten vertoonden het snelste herstel van de stress.

4. Gelukkige mensen hebben minder pijntjes en kwaaltjes

Een onderzoek uit 2001 toont aan hoe mensen die sinds het begin van het onderzoek last hadden van negatieve symptomen zoals spierspanning, duizeligheid en brandend maagzuur hun gezondheid zagen verbeteren tijdens het vijf weken durende proces. Dit gebeurde bij die mensen die bij het begin van de studie de hoogste niveaus van positieve emoties rapporteerden. Hun ongelukkige tegenhangers zagen hun gezondheid net verslechteren.

“Mensen met een hogere geluksbeoordeling rapporteren minder pijn.”

Een studie uit 2005 suggereert dat positieve emoties ook pijn vermindert in de context van ziekte. Vrouwen met artritis en chronische pijn beoordeelden zichzelf wekelijks op positieve emoties gedurende ongeveer drie maanden. In de loop van het onderzoek hadden degenen met een hogere algemene geluksbeoordeling beduidend minder pijn.

Ook in 2015 onderzochten experten uit Washington de link tussen geluk en pijn. Doorgaans wordt chronische pijn behandeld met medicijnen. Veel van deze pillen geven echter niet veel pijnverlichting en veroorzaken zelfs negatieve bijwerkingen. Alternatieve behandelingen zoals massage, warmte, acupunctuur en fysiotherapie zijn veelbelovend. Counseling met een psycholoog of therapeut is een andere manier om chronische pijn te beheersen. Een vorm van counseling, de zogenaamde positieve psychologie, richt zich op onze sterke punten en hulpbronnen om ons op het pad naar geluk te leiden. De onderzoekers keken of het geluksgevoel enige invloed had op de ervaring van pijn en verdriet bij 400 personen met verschillende soorten aandoeningen. Deelnemers werden bevraagd omtrent hoe erg hun pijn was (pijnintensiteit), in welke mate de pijn hun dagelijks leven in de weg stond (pijninterferentie), maar ook over depressie, stress en angst (distress).

Ten slotte vroegen onderzoekers ook naar 3 verschillende manieren om geluk te ervaren:

een leven hebben met blijvende betekenis,
een plezierig leven leiden,
betrokken zijn bij of deelnemen aan waardevolle activiteiten.

Wat bleek? Deelnemers die meer geluk rapporteerden, vermeldden minder pijninterferentie en distress. Het ervaren van zingeving en het leiden van een zinvol leven lijkt het sterkst (en negatiefst) samen te hangen met pijnintensiteit, pijninterferentie en distress.

5. Geluk bestrijdt ziekte en invaliditeit

Heel wat onderzoeken zoomden in op het verband tussen het geluksgevoel en ziekte of invaliditeit. De conclusies wijzen stuk voor stuk in de richting van geluk als een stevige buffer tegen ernstige aandoeningen . Dit is slechts één van de redenen waarom werkgeluk zo belangrijk is: gelukkige medewerkers zijn dus wel degelijk gezonde medewerkers en dat is een win-win-win voor de werknemer, zijn of haar team en de organisatie.

En ook na de pensioensgerechtigde leeftijd beschermt geluk onze gezondheid. Zo ontdekten onderzoekers dat gelukkige ouderen minder kans hadden op een beroerte. Ondanks de stevige opkomst van diversiteit en inclusie bleek dit vooral voor mannen te gelden…

6. Geluk verlengt ons leven

Uiteindelijk is de ultieme gezondheidsindicator misschien wel de levensduur – en vooral hier komt geluk om de hoek kijken. In misschien wel de beroemdste studie over geluk en een lange levensduur, werd de levensverwachting van katholieke nonnen gekoppeld aan de hoeveelheid positieve emoties die ze uitten in een autobiografisch opstel dat ze schreven toen ze tientallen jaren eerder, meestal in hun twintiger jaren, in het klooster intraden.

Onderzoekers kamden deze schrijfsels uit op uitdrukkingen van gevoelens als amusement, tevredenheid, dankbaarheid en liefde. Uiteindelijk leefden de nonnen die het gelukkigst leken maar liefst 7-10 jaar langer dan de minst gelukkige.

“Gelukkige mensen leven langer.”

Je hoeft echter geen non te zijn om de levensverlengende voordelen van geluk te ervaren. In een onderzoek uit 2010 werden bijna 7.000 mensen uit Californië bijna drie decennia lang gevolgd, waarbij werd vastgesteld dat de mensen die in het begin meer tevreden waren met hun leven, minder kans hadden om in de loop van het onderzoek te overlijden. Tevredenheid is, zoals we het ook terugvinden in het Tryanglemodel voor werkgeluk, de broodnodige voedingsbodem voor geluk.

Ook het langstlopende onderzoek, the Grant Study of Adult Development (Harvard University) leert ons dat het geluksgevoel een impact heeft op de levensduur. De onderzoekers van Harvard schrijven letterlijk: “Goede genen zijn leuk, maar vreugde is beter.”

Hoewel geluk ons leven kan verlengen en onze kansen op kwaaltjes en ziektes significant verkleint, kan het geen wonderen verrichten. Daarenboven is het onderzoek op dit vlak nog vrij jong en blijven er dan ook nog veel vraagtekens. Het geluksgevoel aan gezondheid linken leidt ook tot een zeer breed onderzoeksveld met niet enkel de fysieke gezondheid, maar ook de mentale gezondheid als belangrijk aandachtspunt. Bovendien kent geluk ook heel wat factoren waardoor er nog heel wat werk aan de winkel is. Hoe dan ook wijzen de huidige conclusies stuk voor stuk in de richting van “a happier you will be healthier too”, ook op het werk.